- today
- label Wychowanie i rozwój dziecka
- favorite 0 polubień
- remove_red_eye 337 odwiedzin
- comment 0 komentarzy
Spis treści:
1. Co to jest grywalizacja?
2. Edukacja szkolna i gry? Tak, to możliwe!
3. Elementy gier wykorzystywane w edukacji - przykłady
4. Jakie są korzyści z grywalizacji w szkole?
Nie sposób nie dostrzec stale rosnącej popularności gier komputerowych wśród dzieci. Stąd coraz śmielej pojawiają się pomysły na przekształcenie gry w narzędzie edukacyjne dla uczniów (także w ramach edukacji wczesnoszkolnej czy przedszkolnej). Powstają komputerowe gry edukacyjne, na lekcjach wykorzystywane są np. aplikacje (to chyba najpopularniejsza forma interaktywności w edukacji).
Nierzadko też proponuje się uczniom i przedszkolakom analogowe gry edukacyjne
(np. planszowe), które chronią młodych ludzi przed nadmiernym wsiąknięciem w ekran
i rzeczywistość cyfrową. Istnieje jednak jeszcze jeden – dość nieoczywisty – sposób na wykorzystanie gier na potrzeby uczenia się! Chodzi o zastosowanie grywalizacji w szkole! Co to takiego? I jak posługiwać się tym narzędziem na różnych etapach edukacji? I wreszcie – jakie są możliwe korzyści z grywalizacji?
Co to jest grywalizacja (gamifikacja)?
Grywalizacja (zwana też często gamifikacją lub – rzadziej – gryfikacją) polega na wykorzystywaniu elementów charakterystycznych dla gier w obszarach wykraczających poza sam świat gry.
Grywalizacja stała się popularnym narzędziem rozwijania umiejętności i poszerzania wiedzy w bardzo wielu obszarach: edukacji (na różnych jej poziomach, od wczesnoszkolnej po studia wyższe), kultury, efektywnej komunikacji, strategii planowania, kultury pracy, procesów rekrutacyjnych, marketingu, biznesu, organizacji firmy i wielu, wielu innych. Nic więc dziwnego, że coraz więcej osób interesuje się tą metodą nauczania czy (samo)rozwoju, a na rynku można znaleźć rozmaite kursy z zakresu grywalizacji.
Przedmiotem naszego zainteresowania będą metody nauczania z grywalizacją w roli głównej. Śmiało można powiedzieć, że nadrzędnym celem gamifikacji jest zaangażowanie uczniów (czy szerzej – uczestników), pobudzenie ich motywacji i aktywne włączenie w ich własny proces edukacyjny czy po prostu proces rozwojowy. U podstaw gamifikacji leży bowiem m.in. spostrzeżenie, że więcej uczymy się, jeśli czynnie angażujemy się w proces nauki i nie ograniczamy się np. do biernego czytania czy słuchania.
Nie mniej ważną cechą gamifikacji jest jej aspekt rozrywkowy, nauka przez zabawę, wykorzystanie emocjonalnego pobudzenia uczestników. W ten sposób nie tylko przyswajamy więcej, lecz także – podsycamy w sobie motywację do dalszej nauki i rozwoju. Jakie elementy grywalizacji w edukacji można wykorzystać? Na czym polega edukacja wykorzystująca gamifikację? I jak może wyglądać zastosowanie grywalizacji w szkole?
Edukacja szkolna i gry? Tak, to możliwe!
Zwłaszcza osoby, które na co dzień wspierają dzieci i młodzież w procesie nauki, doskonale zdają sobie sprawę z tego, jak trudno osiągnąć motywację i zaangażowanie uczniów, a może jeszcze trudniej je utrzymać. Właśnie dlatego w edukacji popularyzuje się – zwłaszcza w ostatnich latach – nauczanie oparte na grach. Co ważne, nie chodzi tutaj jednak o zastosowanie gier edukacyjnych czy programów multimedialnych w edukacji (chociaż to też bardzo dobry i skuteczny sposób na urozmaicenie lekcji), lecz o przekształcanie nauki w proces przypominający schemat gry. Co to oznacza? Jakie charakterystyczne i różne elementy gry można wykorzystywać w edukacji? Jak dobrze zaprojektować zajęcia z dziećmi oparte na gamifikacji?
Aby gamifikacja edukacji przynosiła zamierzone skutki, należy zadbać o kilka szczegółów:
1. Dobrze przemyślany cel gry. Nie chodzi tutaj jednak o wymyślenie nagrody dla zwycięzcy gry, lecz o cel edukacyjny – opanowanie jakiejś części materiału, uwrażliwienie dzieci na wybrane zagadnienie (np. społeczne), rozwój wybranych umiejętności itp. Słowem – należy się porządnie zastanowić, dlaczego dzieci biorą udział w zajęciach zorganizowanych na wzór gry.
2. Proste i jasne zasady gry. Muszą zostać przedstawione uczniom na samym początku zabawy. Powinny być łatwo zrozumiałe i intuicyjne. Warto także na bieżąco przypominać uczniom o obowiązujących regułach gry oraz zaprezentować konsekwencje wynikające ze złamania regulaminu (np. straty punktowe).
3. Punkty i nagrody. Choć nie mogą być one nadrzędnym celem nauczania opartego na grach, to są jego nieodzownym elementem. Można wprowadzać nagrody cząstkowe, nagrody-niespodzianki czy nagrody pocieszenia. Trzeba zaprojektować dość rozbudowany (lecz zrozumiały!) system punktacji, który przewiduje częste i systematyczne przydzielanie punktów za pojedyncze, najczęściej niewielkie zadania. To wszystko pozwoli stale podsycać motywację uczniów. No i oczywiście niezbędna jest duża, atrakcyjna nagroda, którą na końcu gry uczniowie bez wątpienia docenią!
4. Odznaczenia. Są bliskie kategorii „punkty i nagrody”, ale ich zadaniem jest ilustrowanie konkretnych osiągnięć danego gracza, specyficznych wyzwań, z którymi się mierzył czy umiejętności, którymi się wykazał w trakcie rozwiązywania zadań. Poszczególne odznaki można przyznawać np. za zdobywanie punktów w określonych kategoriach, szybkie pokonywanie kolejnych etapów gry, odznaczenie się jakąś cechą, np. Odznaka skutecznego rozjemcy sporów, Odznaka mistrza/mistrzyni w znajdywaniu niebanalnych rozwiązań itp.
5. Tabele wyników. Bieżąca punktacja i spis kolejnych etapów gier powinny być stale dostępne dla uczniów. Sprawdzą się tutaj duże, kolorowe tablice z autorskim systemem oznaczeń (może samodzielne przyklejanie naklejek z punktami lub nagrodami będzie dla uczniów i przedszkolaków dodatkową atrakcją?). Bieżące monitorowanie swoich osiągnięć z pewnością zachęci dzieci do dalszej zabawy.
6. Zaplanowanie różnorodnych zadań i celów gry, zarówno długo-, jak i krótkoterminowych. Dobrze podzielić gry dla uczniów na mniejsze części, wprowadzić do nich różnorodność – zarówno form, jak i czasu realizacji. Dzięki temu uczestnicy nie znudzą się łatwo postawionymi przed nimi wyzwaniami, a – silnie przecież motywujące – punkty i nagrody będą przyznawane częściej! Warto także pomyśleć nad zadaniami dodatkowymi, które dadzą szczególnie zaangażowanym dzieciom okazję, aby się wykazać i nieco odskoczyć od współzawodników!
7. Szybka informacja zwrotna. Dzięki niej uczniowie łatwiej zapamiętują informacje, mają poczucie domykania etapów (co z kolei pozytywnie wpływa na ich poczucie sprawczości i pewności siebie), odczuwają stałe zaangażowanie emocjonalne w naukę.
8. Elementy zarówno współpracy, jak i rywalizacji. Aby nauka przez zabawę była naprawdę ekscytująca, trzeba wzbudzić wśród dzieci ducha współpracy, ale też wprowadzić odrobinę rywalizacji! Stąd doskonałym rozwiązaniem będzie podzielenie uczniów na konkurujące ze sobą drużyny!
9. Wprowadzenie elementów zaskoczenia. Jasno wytyczony cel i przejrzyste zasady gry to tylko jedna strona medalu! W każdej grze musi być miejsce na nieprzewidziane zwroty akcji, pułapki i ułatwienia (np. dodatkowe karty akcji czy ruchu)! Gry – zwłaszcza klasyczne planszowe gry edukacyjne – rządzą się przecież także losowością i zwykłym szczęściem! Warto właśnie takie jakości wprowadzić do zgrywalizowanych zajęć dla uczniów!
Elementy gier wykorzystywane w edukacji – przykłady
Tak naprawdę metody nauczania z grywalizacją w roli głównej od dawna są już wykorzystywane w szkołach czy przedszkolach. Do najbardziej popularnych przykładów należą choćby gry terenowe (w tym tak ostatnio popularne gry miejskie). Gry terenowe to – mówiąc najprościej – gry, które wykorzystują teren, otoczenie i jego cechy charakterystyczne do budowania fabuły zabawy. Toczą się najczęściej w czasie rzeczywistym. Są popularne w szkołach w ramach nauki historii czy przyrody. Od uczestników gier terenowych wymaga się różnych umiejętności: czasem sprawności fizycznej, najczęściej jednak: pomysłowości, zaradności i wiedzy z określonych obszarów.
Do przykładów takich zabaw należą choćby gra w podchody, wyprawa na poszukiwanie skarbu, czytanie lub rysowanie mapy itp. Doskonałym przykładem gry terenowej jest dobrze znana gra miejska, jej scenerią jest przestrzeń miasta, jej rozkład ulic to właściwie... ogromna plansza do gry! Dzięki wykonywaniu kolejnych zadań, uczniowie mogą poznawać miasto, odkrywać jego rozmaite strony i tajemnice!
Realizacją założeń gryfikacji są także tzw. pokoje zagadek! Uczestnicy zabawy muszą ze sobą współpracować, aby wydostać się z zamkniętego pomieszczenia. Szukają ukrytych przycisków, łamią szyfry, szukają przedmiotów pomocnych w ucieczce. Muszą się przy tym wykazać sprytem, spostrzegawczością i umiejętnościami społecznymi!
Jakie są korzyści z grywalizacji w szkole?
Wiemy już co nieco o sposobach zastosowania grywalizacji w szkole i – szerzej – w procesie edukacji dzieci. Pora zatem odpowiedzieć sobie na pytanie jakie właściwie są korzyści z grywalizacji?
• Gamifikacja jest, mówiąc najprościej, formą nauki przez zabawę, a to oznacza, że jest wartościowa, pożyteczna, lekka i przyjemna jednocześnie. Wpisuje się to w oczekiwania dzieci, które pragną doświadczać i bawić się! Ponadto, jest jedną z metod nauki i rozwoju uznawanych obecnie za najbardziej skuteczne!
• Gamifikacja realizuje jeszcze jedną popularną i wartościową strategię edukacyjną – naukę przez doświadczenie. Zanurzone w mechanizmy gier dzieci podejmują twórczą interakcję z otoczeniem i rówieśnikami, zdobywają wiedzę dzięki metodom prób i błędów, mogą samodzielnie sprawdzać różne rozwiązania, mierzyć się z konsekwencjami swoich decyzji, szacować ryzyko poszczególnych zachowań, słowem – doświadczać i czerpać dla siebie wiedzę z własnych przeżyć.
• Wykorzystanie elementów gier w edukacji jest skutecznym narzędziem motywowania uczniów do nauki. Co ważne, jest to przykład motywacji pozytywnej, w centrum której stoi obietnica dobrej zabawy, nagrody i satysfakcji z osiągnięcia celu. Nie ma za to presji i wizji kary. Co więcej, taki wzorzec motywowania uczniów może być dla nich w przyszłości cennym zasobem, zwłaszcza wtedy, kiedy będą musieli samodzielnie mierzyć się z różnymi wyzwaniami edukacyjnymi czy zawodowymi i nie zawsze znajdą zewnętrzne źródła motywacji.
• Zastosowanie grywalizacji w szkole czy przedszkolu podnosi również poziom zaangażowania uczniów. Wykorzystanie gier w edukacji pozwala uczniom poczuć się podmiotowo i daje im poczucie sprawczości i faktycznego wpływu na własny proces nauki. Uczniowie nie są już tylko sprowadzeni do roli biernych odbiorców, słuchaczy czy czytelników, mogą przejąć inicjatywę i działać!
• Kolejną niewątpliwą korzyścią z grywalizacji jest rozwój umiejętności społecznych dzieci. Warto podzielić przedszkolaków czy uczniów na konkurujące ze sobą grupy. Element rywalizacji zagrzeje najmłodszych do pracy, a zespołowy charakter aktywności skłoni ich do budowania skutecznej komunikacji, rozwijania umiejętności współpracy, dzielenia się zadaniami i ponoszenia odpowiedzialności za swoje obowiązki. To wreszcie doskonała strategia uczenia się szacowania ryzyka pewnych działań, tworzenia choćby ogólnych bilansów zysków i strat, oceniania swoich zasobów potrzebnych do wykonania danego zadania.
• Wykorzystanie gier w edukacji pomaga dzieciom stosować zdobywaną wiedzę w praktyce, odnosić oferowaną im wiedzę do rzeczywistości, samodzielnie testować skuteczność różnych rozwiązań.
• Nauka wcielania się w różne role. To odsłona treningu umiejętności społecznych. Funkcjonowanie w społeczeństwie wymaga od nas bowiem elastyczności w podejmowaniu się różnych ról i braniu na siebie odpowiedzialności wynikających z rozmaitych obowiązków. Praca zespołowa, angażowanie uczniów w przedsięwzięcia zespołowe wymagają od dzieci pełnienia różnych ról i funkcji w grupie: rozjemcy, przywódcy, dyskutanta, osoby odpowiedzialnej za koncepcję lub za wcielenie jej w życie.
Polecamy:
Źródła:
1. M. Wawer, Grywalizacja w edukacji i szkoleniu pracowników, „Edukacja – Technika – Informatyka" 2014, nr 1, s. 249–254.
2. A. Nowak, Grywalizacja w edukacji wczesnoszkolnej – możliwości wykorzystania metody w kształceniu uczniów klas 1–3, „Nauczyciel i Szkoła” 2017, nr 63, s. 125–135.
3. M. Trzcionka, Innowacje w edukacji – grywalizacja w procesie dydaktycznym, "Państwo i Społeczeństwo" 2018 (XVIII), nr 1, s. 49–69.
Komentarze (0)