Jak pomóc dziecku radzić sobie z trudnymi uczuciami - 5 praktycznych wskazówek

Rozwój dziecka w sferze społeczno-emocjonalnej jest równie ważny, co umiejętności związane z rozwojem poznawczym, takie jak liczenie, czytanie, pisanie czy znajomość języków obcych. Wymaga on również wsparcia w wielu obszarach. Im więcej dziecko pozna sposobów, by radzić sobie z trudnymi emocjami i stresem, tym łatwiej przyjdzie mu dokonywanie świadomych wyborów oraz rozwiązywanie problemów i traktowanie ich jako wyzwań.

Jak pomóc dziecku radzić sobie z własnymi uczuciami?

Wspomaganie rozwoju emocjonalnego to przede wszystkim uświadomienie dziecku, że może odczuwać wszystkie emocje. Ma prawo płakać, złościć się, śmiać się i cieszyć. Aby mogło sobie na to pozwolić, powinno nauczyć się nazywać swoje emocje oraz rozróżniać je u innych. Mały człowiek dzięki strategiom obserwowanym u dorosłych zrozumie, że istnieją różnorodne sposoby wyrażania emocji. Ma również szansę poznać znaczenie takich pojęć jak: sprawiedliwość, akceptacja, tolerancja, szacunek, a także zrozumieć ogólne zasady oraz powód, dla którego warto im się podporządkować w rozmaitych sytuacjach.

Przeżywanie zbyt silnych emocji utrudnia naukę i radzenie sobie w nowych okolicznościach. Dlatego dzieci potrzebują od dorosłych wsparcia emocjonalnego w postaci przytulania, trzymania za rękę i bycia blisko. To właśnie dzięki bliskości emocjonalnej i fizycznej buduje się więź. Dziecku, które czuje, że jest bezpieczne, rozumiane i akceptowane z całą gamą swoich emocji, będzie łatwiej się usamodzielnić i uwierzyć, że posiada zasoby oraz zdolności, by poznawać świat, uczyć się nowych rzeczy oraz podejmować wyzwania.

Rozwój społeczno-emocjonalny dziecka – 5 praktycznych rad dla rodziców 

1. Okazuj dziecku miłość i szacunek

Rozmawiaj z nim na temat emocji, zachowań oraz zasad w waszym domu i poza nim. A przede wszystkim pokazuj swoim przykładem i działaniami, jak okazać wsparcie innym, akceptować ich uczucia, nie pozwalając jednak na krzywdzące zachowania.

2. Pozwól dziecku doświadczać i eksplorować

Jeśli umożliwisz mu samodzielną zabawę nowym przedmiotem, wówczas przekona się ono o własnej skuteczności i dowie się, co może z nim zrobić. Jeśli nie odsuniesz pająka, który początkowo wywołał lęk, tylko zachęcisz małego człowieka, by mu się dokładnie przyjrzał, dowie się ono, że czasami warto zmierzyć się z tym, czego się boimy, bo może się okazać, że nie jest to wcale straszne. Jeśli maluch rozpłacze się z powodu rozlanej wody, dowie się, że musi jeszcze poćwiczyć umiejętność przelewania. Pamiętaj, by omówić z dzieckiem konkretne sytuacje – to buduje pewność siebie i poczucie kompetencji.

3. Naucz dziecko identyfikowania emocji.

Gdy boi się i zakrywa uszy, bo przestraszyło się głośnego dźwięku, którego się nie spodziewało, zwróć jego uwagę na to, co dzieje się z ciałem, gdy człowiek się przestraszy lub przeżywa ekscytację. Do treningu rozpoznawania i nazywania emocji możesz wykorzystać np. karty ze zdjęciami lub ilustracjami twarzy. Najważniejsze, by twarze były przedstawione realistycznie i wyrażały konkretne emocje. Pytaj dziecko, na jakiej podstawie wnioskuje o tym, że dana osoba przeżywa nazwaną przez niego emocję.

Co za emocje! Gra edukacyjna

4. Pomóż dziecku zrozumieć, że emocje mogą wynikać ze sposobu myślenia o danej sytuacji.

Jeśli starszak uważa, że młodsze rodzeństwo złośliwie niszczy mu budowle z klocków, zadaniem opiekuna jest wytłumaczenie, że zachowanie malucha nie było intencjonalne, on właśnie aktywnie eksploruje otoczenie. Własne budowle można natomiast chronić, ustawiając je na stole niedostępnym dla młodszego szkraba – w ten sposób dziecko uczy się również poszukiwania rozwiązań sytuacji problemowych. Warto pytać małego człowieka, co zrobić w konkretnej sytuacji, aby się ona nie powtórzyła, a dziecko poczuło się lepiej. Będzie to dobra okazja, by trenować samodzielne pokonywanie przeszkód na miarę swoich możliwości.

5. Nie krytykuj dziecka.

Nie etykietuj go określaniami typu „łobuziak” lub „niegrzeczna dziewczynka”. Dziecko chce przecież wiedzieć, co robi dobrze, co pomoże mu w rozwoju. Omawianie z przedszkolakiem lub uczniem momentów, które były jego sukcesami i wywołały uśmiech na twarzy, pomoże mu budować pewność siebie i przekonanie, że jest wartościowym człowiekiem.

Autorka:

Monika Biaduń – pedagog, absolwentka doktoranckich studiów pedagogicznych, recenzentka merytoryczna publikacji edukacyjnych dla dzieci. Zwolenniczka holistycznego podejścia do rozwoju dziecka i pasjonatka metod edukacji alternatywnej. Entuzjastka kreatywnych zabaw, które rozbudzają dziecięce zainteresowania i wyobraźnię oraz wspierają samodzielne myślenie.

Bibliografia:

Minge N., Minge K., Jak kreatywnie wspierać rozwój dziecka, Warszawa 2011.

Minge N., Minge K., Poznaj świat. Emocje! Poradnik dla opiekunów, Warszawa 2015.

Sobkowiak M., Jak wspierać rozwój przedszkolaka?, Warszawa 2019.