Co zrobić, aby dziecko lubiło historię? 7 wskazówek dla rodziców i nauczycieli

Przekazanie dziecku wiedzy historycznej to prawdziwe wyzwanie. Wymaga odpowiedniego przygotowania, atrakcyjnych materiałów i nowoczesnego sposobu przekazu. Zobacz, jak wykorzystać gry, zagadki, plakaty, gry terenowe, filmy oraz inne aktywności, aby zaciekawić dziecko historią!

Dlaczego dzieci powinny uczyć się historii?

Nauka takich przedmiotów jak język polski czy historia może być równie interesująca co eksperymenty podczas zajęć fizyki czy chemii. Nie wszyscy muszą połknąć historycznego bakcyla. Warto jednak pokazać dziecku, że edukacja historyczna to otwartość na inne realia, weryfikowanie informacji, umiejętność argumentacji opartej na faktach i stosunku do nich, a nie ułomkach wiedzy, a także świadome kształtowanie własnego światopoglądu.

Znajomość historii ma znaczenie dla rozwoju kultury i sztuki, kształtowania się społecznych nastrojów, poczucia przynależności społeczno-narodowej, a także dialogu społecznego i edukacji. Pozwala wreszcie zrozumieć zdobycze cywilizacyjne i inspiruje do wynalazczości.

Polska. Na tropie historii

Jaka powinna być „lekcja” historii?

Rzetelna

Ważnym aspektem edukacji jest m.in. opanowanie umiejętności oddzielania faktów od opinii. Pokażmy dziecku, że fakty są (zazwyczaj) niekwestionowane, a opinie mogą być emocjonalne i oceniające, związane z interepretacją dokonywaną z perspektwy czasu.

Zachęcajmy do sprawdzania i weryfikowania źródeł informacji, porównywania sposobu przekazu oraz analizowania, jak i dlaczego podaje się wiedzę w podręcznikach, biografiach, książkach popularnonaukowych czy na filmach. To będzie dla dzieci świetny trening krytycznego myślenia.

Przejrzysta

Niemożliwe jest opowiedzenie i pokazanie dziecku wszystkiego. Nadmiar nowych informacji może je zniechęcić, dlatego lepiej skupić się na interesującym i bliskim dziecku zagadnieniu, a obszerne tematy podzielić na mniejsze porcje wiedzy.

Można przyjrzeć się okresom historycznym z różnych perspektyw, przedstawić życie codzienne i zwyczaje ludzi, ustrój polityczny, politykę zagraniczną czy kwestie gospodarcze. Punktem wyjścia może być na początku opowieść babci o dawnych czasach albo książka z panoramicznymi ilustracjami – dzięki nim można skupić się na wybranych szczegółach, które wyjaśni krótki tekst lub komentarz dorosłego przewodnika po świecie historii.

Polska. Na tropie historii

Interesująca i łatwa w odbiorze

Wiedzę encyklopedyczną można przekazywać na wiele sposobów. Im bardziej angażująca zmysły metoda, tym łatwiej dziecku przyswoić informacje. Można łączyć słowa, obrazy i dźwięki, angażując wzrok i słuch, wykorzystać potrzebę aktywności fizycznej dziecka lub oddziaływać na emocje i wyobraźnię. 

Nowoczesne technologie stwarzają zupełnie nowe możliwości dla edukacji historycznej. Wizualizacja zamku w czasach jego świetności w miejscu ruin lub rekonstrukcja czarno-białego filmu to jedne z najciekawszych przykładów wykorzystania nowych technologii.

Jak zaciekawić dziecko historią?

1. Gry, zagadki i quizy

Świetnym sposobem na przekazywanie wiedzy są również gry, zagadki i quizy. Jak zauważają Natalia i Krzysztof Minge „oprócz tego, że uczą nowych rzeczy, sprawiają dzieciom dodatkową radość i satysfakcję z możliwości samodzielnego udzielenia odpowiedzi na pytanie, wykazania się wiedzą. Ważne jest, aby nie stwarzać wokół takiej gry atmosfery rywalizacji czy przymusu osiagnięć”.¹ 

Gry z zagadkami do nauki historii rozwijają wiedzę ogólną, umiejętność logicznego myślenia i wiązania faktów z konkretnymi okresami historycznymi. Dzięki zadaniom łatwo zapamiętać, co kupowano na średniowiecznym targu, jak wyglądał dworek szlachecki i czym się zajmowali jego mieszkańcy, albo co czekało na pasażerów w czasie rejsu transatlantykiem „Batory”.

Historia Polski. Gra edukacyjna

2. Plakaty

Atrakcyjne dla dziecka mogą być też plakaty, które może ono przygotować samodzielnie lub we współpracy z dorosłym. W trakcie ich przygotowywania mały człowiek będzie miał okazję, by uporządkować swoją wiedzę i przedstawić ją w interesujący sposób. Zawieszone w widocznym miejscu będą stanowić inspirujące otoczenie, zachęcające do zdobywania wiedzy, którą dziecko może przewyższać niejednego ucznia szkoły średniej.

3. Ciekawe opowieści

Historię można również poznawać z pomocą ciekawych opowieści, które snują dziadkowie, ciocie czy wujkowie. Takie międzypokoleniowe przekazy połączone z anegdotkami i osobistymi obserwacjami to znacznie skuteczniejsza forma nauki niż wkuwanie dat czy nazwisk. Zetknięcie się ze świadkami historii pozwala przenieść się w odległą przeszłość i popatrzeć na przeszłe wydarzenia z indywidualnej perspektywy, w której wielka historia przeplatała się z codziennością zwykłych ludzi.

4. Wycieczka do osad historycznych czy skansenów

Wyobraźnię historyczną może pobudzić również wycieczka do osad historycznych czy skansenów, które stanowią element żywej historii. Zrekonstruowane lub zachowane miejsca (domy, chaty czy gospodarstwa) pozwalają poznać ducha czasu i lepiej zrozumieć kulturę, obrzędy, zwyczaje i ich wpływ na współczesną historię oraz tradycje kraju. Spotkania z “mieszkańcami” dawnych miast czy osad umożliwiają zapoznanie się z ich pracą: rzemiosłem, obowiązkami i wyzwaniami. Badanie przeszłości może okazać się naprawdę inspirującym zadaniem.

5. Gry terenowe

Innowacyjnym sposobem poznawania przeszłości są gry terenowe, które łączą edukację z zabawą. Wykorzystują one naturalną potrzebę ruchu, uwielbianą przez dzieci zabawę w podchody oraz zdobywanie informacji w formie zagadek i ciekawostek. To świetna zabawa, nie tylko dla najmłodszych.

6. Wycieczka do muzeum

Interaktywne sposoby poznania historii można odnaleźć również w muzeach, które dzięki wykorzystaniu technologicznych możliwości przenoszą zwiedzających do historycznych miejsc, pozwalają zetknąć się z autentycznymi przedmiotami, stanowiącymi dziedzictwo kulturowe przeszłości, a także poznać życie barwnych postaci: władców, artystów czy naukowców.

7. Filmy popularnonaukowe i historyczne

Filmy (zarówno popularnonaukowe, jak i historyczne) są ciekawym źródłem wiedzy. W zależności od tego, jaką funkcję miały pełnić, inspirują one do rozmów, choćby o tym, czy mają wartość dokumentującą przeszłość, które elementy zostały przerysowane i czy przedstawiona w nich rzeczywistość zawsze była tak trudna lub śmieszna i absurdalna. Takie konfrontowanie informacji i wyobrażeń to świetna lekcja analizowania danych i wyciągania wniosków.

Przypisy:
1. N. Minge, K. Minge, Jak kreatywnie wspierać rozwój dziecka?, Edgard, Warszawa 2011, s. 142.

Bibliografia:
Minge N., Minge K., Jak kreatywnie wspierać rozwój dziecka?, Edgard, Warszawa 2011.
Po co nam historia? Jak jej uczyć? Rozmowa z prof. Kazimierzem Ilskim, Radio Poznań.fm, http://radiopoznan.fm/informacje/pozostale/po-co-nam-historia-jak-jej-uczyc

Autorka: 
Monika Biaduń – pedagog, absolwentka doktoranckich studiów pedagogicznych, recenzentka merytoryczna publikacji edukacyjnych dla dzieci. Zwolenniczka holistycznego podejścia do rozwoju dziecka i pasjonatka metod edukacji alternatywnej. Entuzjastka kreatywnych zabaw, które rozbudzają dziecięce zainteresowania i wyobraźnię oraz wspierają samodzielne myślenie.