- today
- label Nauka przez zabawę
- favorite 3 polubień
- remove_red_eye 4166 odwiedzin
- comment 0 komentarzy
Jak uczyć dziecko dodawania i odejmowania? Jak pomóc mu w nauce tabliczki mnożenia? Odkryj gry edukacyjne, które rozwijają umiejętności matematyczne i zapewniają doskonałą zabawę!
Jak matematyka rozwija myślenie dziecka?
Dzieci lubią matematykę, tylko o tym nie wiedzą. Przenika ona wszystkie sfery ich życia. Pozwala m.in. porządkować rzeczywistość, lepiej funkcjonować dzięki określonemu rytmowi dnia, opisywać świat, tworzyć kolekcje i rozumieć związki przyczynowo-skutkowe.
Rozwój kompetencji matematycznych jest powiązany z wieloma sferami rozwoju: ruchową, sensoryczną, poznawczą i emocjonalno-społeczną. Jeśli umiejętności matematyczne będą rozwijane w codziennym życiu i w czasie zabawy, dziecku będzie łatwiej zmierzyć się z wymaganiami szkoły, a w przyszłości skuteczniej radzić sobie z problemami. Aby stymulować rozwój matematyczny dziecka, warto zacząć od doskonalenia umiejętności myślenia operacyjnego, by przejść do myślenia przyczynowo-skutkowego, a dopiero potem – abstrakcyjnego.
Które umiejętności matematyczne warto rozwijać?
Orientacja przestrzenna
Dzięki zadaniom polegającym na nazywaniu i wskazywaniu kierunków, najpierw w odniesieniu do siebie, a potem do innych osób i przedmiotów (strona lewa – prawa, góra – dół, przed – za, nad – pod, pomiędzy – z boku), dzieci dowiadują się, że ten sam przedmiot wygląda inaczej z różnych stron. Kolejność zdobywania doświadczeń przestrzennych jest bardzo ważna. Dopiero po ukształtowaniu się orientacji w schemacie własnego ciała oraz orientacji w przestrzeni względem innych obiektów można przejść do ćwiczeń wykonywanych na kartce papieru. Dziecko powinno opanować orientację przestrzenną najpierw w wersji trójwymiarowej, a potem dwuwymiarowej (na płaszczyźnie).
Jest to ogromnie ważny etap, który pomaga odkryć dzieciom m.in., jak odczytywać rysunki czy proste instrukcje na mapie. Ma również znaczenie dla rozwoju myślenia, w tym rozumowania operacyjnego i związanej z nim odwracalności przekształceń: Krok w prawo, krok w lewo – osoba znajduje się w tym samym miejscu. Obrót w prawo. Jak wrócić do pozycji wyjściowej? Trzeba zrobić obrót w lewo.
W rozwijaniu orientacji przestrzennej przydatne będą zabawy typu memory, wymagające zapamiętania położenia kartoników, oraz puzzle, podczas układania których dziecko doświadcza przestrzeni i kierunków z nią związanych. Świetnie sprawdzą się również zabawy na kartkach papieru kształcące grafopercepcję, np. seria Bazgraki, które przygotowują dziecko do nauki czytania i pisania, utrwalając kierunek wykonywania tych czynności od strony lewej do prawej.
Autor: ANN/ www.zaraz-wracam.pl
Bazgraki
Umiejętność wyznaczania kierunków przyda się również w nauce kodowania – układanie sekwencji kart, wykonywanie pętli i wyznaczanie trasy prowadzącej do zwycięstwa oparte jest m.in. na znajomości wyznaczania kierunków. Swobodne poruszanie się w przestrzeni pozwala rozwijać myślenie logiczne i kreatywność, jak w grze Zakodowany zamek.
.JPG)
Zakodowany zamek. Gra na kodowanie
Odwzorowywanie i układanie rytmów
Wydaje się, że wymienione czynności to intuicyjna umiejętność, której opanowanie nie wymaga większego wysiłku. Wszak dzieci dość szybko orientują się w rytmie dnia, zgłaszając rodzicom swoje potrzeby: głodu w porze śniadania czy snu w czasie popołudniowej drzemki. Rytm to powtarzalność w czasie i przestrzeni, która daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Rozumienie rytmu porządkuje rzeczywistość i jest niezbędne dziecku, by doświadczyło, na czym polegają powtarzanie się i regularność. Przygotowuje do opanowania takich umiejętności, jak: orientacja w czasie (następstwo pór roku, miesięcy w roku); odmierzanie go za pomocą sekund, minut i godzin; liczenie; orientowanie się w geometrii oraz posługiwanie się systemem miar. Regularność sprzyja również nauce – dzięki powtórkom materiał jest efektywniej przyswajany i zapamiętywany.
Odwzorowywanie rytmów można ćwiczyć za pomocą materiału wizualnego, z wykorzystaniem przedmiotów lub rysunków, oraz dźwięków – jest to jednak zadanie trudniejsze, dziecko ma bowiem ograniczony czas na analizę usłyszanego rytmu.
Zabawy z rytmami mogą polegać na odwzorowywaniu położenia obiektów (np. klocków ułożonych w określonej kolejności przez dorosłego), a także na kontynuowaniu ułożonego rytmu. Przykłady takich zadań znajdują się w serii zeszytów edukacyjnych Kapitalne łamigłówki.
W nauce trudniejszych rytmów czasowych pomoże gra Zegar – podczas zabaw z zegarmistrzem, jego uczniem i sympatycznym rodzeństwem dzieci opanują umiejętność odczytywania godzin.
Klasyfikowanie
Porządkowanie przedmiotów według cech nie tylko wzbogaca słownik przedszkolaka, lecz także kształtuje myślenie matematyczne. Opisywanie przedmiotów to ważna umiejętność – dzięki niej dziecko uczy się, czym różnią się między sobą przedmioty, a co je łączy. W trakcie zabaw z klasyfikowaniem poznaje ono takie pojęcia, jak: taki sam, tyle samo, więcej, mniej – które pomagają w opanowaniu umiejętności liczenia i rachowania. Im więcej różnorodnych obiektów, tym więcej szans na tworzenie różnorodnych kolekcji pogrupowanych ze względu na różne cechy przedmiotów.
Dzięki ćwiczeniu klasyfikacji dzieci uczą się rozumieć rzeczywistość wokół siebie, np. dlaczego niektóre przedmioty znajdują się w przedpokoju (np. buty, czapki, kurtki), a inne w pokoju (np. zabawki, książki, czasopisma). Zdobywają umiejętność klasyfikowania liczb (np. jedno- lub dwucyfrowe) oraz figur geometrycznych według różnych kryteriów, a także porządkowania kategorii według hierarchii – wskazywania, które pojęcie jest nadrzędne lub szersze, a które podrzędne i węższe, np. motyle, ćmy, ważki i pszczoły (kategorie podrzędne) to owady (kategoria nadrzędna). Tworzenie kolekcji uczy również dziecko rozumieć definicje i samodzielnie je formułować ze względu na cechy obiektów.
W rozwijaniu umiejętności segregowania świetnie sprawdzą się Kapitalne zagadki, wymagające wskazania, który obiekt ma określone cechy, lub szukania różnic i podobieństw między rysunkami.
Porównywania obiektów można nauczyć się w zabawach łączących liczenie oraz wskazywanie konkretnych cech, jak np. w grze Potwory głodomory. W jednym z wariantów gracze porównują potwory i sprawdzają, czy mają na swojej planszy potwora o takiej liczbie części ciała, która jest na żetonie.
Potwory Głodomory. Gra na liczenie
Myślenie przyczynowo-skutkowe
Przewidywanie, jakie będą skutki działania lub co było przyczyną zdarzenia, to ważna umiejętność w codziennym życiu. Pozwala zrozumieć zależności między przyczyną a skutkiem, tak aby np. zadbać o własne bezpieczeństwo w różnych sytuacjach. Określanie ciągów przyczynowo-skutkowych ma również znaczenie dla zrozumienia pojęć i działań matematycznych, szczególnie tych związanych ze zmianami. Dodawanie i odejmowanie to w gruncie rzeczy przewidywanie skutków: co się stanie, gdy dodam dwa cukierki do trzech, które mam w kieszeni? Co się wydarzy, gdy oddam rodzeństwu jedno ciasteczko z dwóch, które mam? Możliwość obserwowania zmian odwracalnych (zmiana pór roku), jak i nieodwracalnych (zgubienie skarpetki) pozwala również zrozumieć dynamikę zmian w czasie.
W kształtowaniu myślenia przyczynowo-skutkowego świetnie sprawdzą się gry fabularne doskonalące umiejętność rachowania, np. Piraci. W trakcie matematycznej bitwy o skarby gracze opanowują umiejętność dodawania i odejmowania w pamięci.
Piraci. Gra matematyczna na dodawanie i odejmowanie
Warto też prowokować dzieci pytaniami i zachęcać do obserwacji przyrody, która dostarcza wielu okazji do ustalania zależności oraz obserwowania zmian w czasie. Można wykorzystać do tego gry typu Logika, które łączą historyjki obrazkowe z puzzlami. Ilustracje opowiadające o dniu z życia dziewczynki czy przedstawiające pory roku w sadzie to doskonały sposób, by zachęcić dziecko do zastanowienia się, skąd wiadomo, że dziewczynka myje zęby tuż po wstaniu z łóżka, a popołudnie spędziła na placu zabaw (np. dzięki obserwacji położenia słońca).
Rozwiązywanie problemów
Dzieci rozwiązują różne problemy: dzielą ciasto na cztery równe części, próbują wyjąć ostatnią wiśnię z kompotu lub połączyć wagony pociągu, tak aby magnesy się przyciągały, a nie odpychały. To ważne zadania, wymagają bowiem znalezienia odpowiedniego sposobu poradzenia sobie z problemem. Do ciasta potrzebny będzie nóż i podzielenie go na pół dwa razy, do wyciągnięcia wiśni przyda się długa łyżka, a do połączenia wagoników potrzeba obserwacji i badania. To uczy małego człowieka, że do rozwiązania problemów można zastosować różne strategie działania oraz czasami trzeba wykonać kilka prób, by osiągnąć pożądany rezultat. Te umiejętności przydadzą się przede wszystkim do rozwiązywania zadań tekstowych, a także budowania poczucia sprawczości: potrafię – wiem, jak to zrobić lub nie, muszę podjąć jeszcze kilka prób – to także bardzo cenna lekcja, nie wyręczajmy dziecka w jej samodzielnym opanowaniu i stwórzmy mu bezpieczną przestrzeń do eksperymentowania.
Jakie gry matematyczne wybrać?
W ofercie Kapitana Nauki znajdziesz szeroki wybór gier i zabaw, które rozwijają umiejętności matematyczne u dzieci. Dla ułatwienia wyboru odpowiednich produktów stworzyliśmy tabelę umiejętności, która pozwala wyszukać produkty ćwiczące konkretne umiejętności, np. naukę liczenia, dodawanie i odejmowanie czy tabliczkę mnożenia.
Bibliografia
Skura M., Lisicki M. (red.), Myślenie matematyczne. Zabawy i zadania dla młodszych przedszkolaków, Raabe, Warszawa 2014
Skura M., Lisicki M. (red.), Myślenie matematyczne. Zabawy i zadania dla starszych przedszkolaków, Raabe, Warszawa 2014.
Sobkowiak M., Jak wspierać rozwój przedszkolaka?, Samo Sedno, Warszawa 2019.
Autorka:
Monika Biaduń – pedagog, absolwentka doktoranckich studiów pedagogicznych, recenzentka merytoryczna publikacji edukacyjnych dla dzieci. Zwolenniczka holistycznego podejścia do rozwoju dziecka i pasjonatka metod edukacji alternatywnej. Entuzjastka kreatywnych zabaw, które rozbudzają dziecięce zainteresowania i wyobraźnię oraz wspierają samodzielne myślenie.
Komentarze (0)