Jak pomóc dziecku przygotować się do szkoły

W tym wpisie przedstawiamy 5 wskazówek dla rodziców pierwszoklasistów, których pociechy rozpoczynają naukę w szkole. 

Dziecko idzie do szkoły - jak je przygotować?

Początek roku szkolnego oznacza koniec beztroskiej laby, aktywności na świeżym powietrzu, na swobodnych zabawach z rodzeństwem i z rodzicami, którzy zazwyczaj mają więcej wolnego czasu. Szkoła to obowiązki oraz schemat dnia, który wyznacza rytm przez kolejnych kilka miesięcy. Dochodzi do tego stres związany z nowym miejscem, rówieśnikami i przejściem od zabawy na przedszkolnym dywanie do siedzenia w ławkach.

Niezwykle ważne jest, by te pierwsze doświadczenia ze szkołą były pozytywne, wpływają one bowiem na motywację do nauki i sukces edukacyjny w przyszłości. Przed rozpoczęciem nauki w szkole sprawdza się, czy mały człowiek rozpoczynający szkolną przygodę jest na nią gotowy. W tym celu ocenia się m.in. dojrzałość fizyczną, poznawczą, emocjonalno-społeczną oraz gotowość do nauki czytania, pisania i matematyki. 

Co może zrobić rodzic, by pomóc dziecku przygotować się do szkoły?

1. Zadbaj o prawidłowy rozwój motoryki małej i dużej oraz koordynacji oko-ręka

Typowy sześciolatek pod względem sprawnościowym powinien m.in. aktywnie i bezpiecznie się przemieszczać (skacząc, biegając, jeżdżąc na hulajnodze, rowerze czy rolkach), samodzielnie wykonywać wszystkie czynności samoobsługowe, poprawnie trzymać ołówek, długopis i nożyczki oraz sprawnie się nimi posługiwać.

Warto więc stwarzać małemu człowiekowi sytuacje, w których będzie mógł ćwiczyć te umiejętności, zarówno na placu zabaw, jak i podczas wspólnych zabaw: rzucania i łapania piłki, lepienia z plasteliny, nawlekania koralików czy rysowania po śladach i łączenia kropek. Im bardziej sprawne dłonie i palce, tym większa precyzja w pisaniu i rysowaniu oraz lepsza czytelność pisma. Sprawność fizyczna ma również wpływ na umiejętność uczenia się, czytania i liczenia.

Rysuję i zgaduję z koparką Barbarką

2. Ćwicz koncentrację, pamięć i spostrzegawczość

Tym, co szczególnie warto ćwiczyć przed pójściem do szkoły, jest koncentracja. Dzięki niej uczeń będzie mógł skupić się podczas lekcji oraz wykonywać zadania wyznaczone przez nauczyciela. Uwaga w tym wieku jest jeszcze krótkotrwała, ale siedmiolatek potrafi już nią w niewielkim stopniu kierować, zwłaszcza gdy zainteresuje go temat i jest ciekawy rezultatów swojej pracy. Do treningu koncentracji można wykorzystywać zagadki obrazkowe oraz zadania typu szyfry, labirynty, plątaniny, które wymagają skupienia uwagi.

Zgaduj-zgadula. Zagadki obrazkowe

Zmiany zachodzą także w obszarze pamięci – z mimowolnej i nietrwałej przekształca się ona w dowolną i świadomą. Następuje również rozwój pamięci logicznej. Do tej pory teksty rytmicznych piosenek i rymowanych wierszyków były dosłownie zapamiętywane, mimo że dziecko nie rozumiało poszczególnych słów czy zwrotów. Siedmiolatek chce już zrozumieć to, co ma zapamiętać. Aby zapewnić dziecku wsparcie, warto rozwijać pamięć słowną, logiczną i wzrokową. W tym celu można wykorzystać książki obrazkowe wzbogacające słownictwo (zarówno w języku polskim, jak i obcym), gry typu memory, loteryjka czy domino.

Domino obrazkowe. Liczby

Aby dziecko dobrze poradziło sobie w szkole, warto wspomagać również rozwój percepcji i spostrzegawczości. Im bardziej te procesy są dowolne i dokładne, tym łatwiej przychodzi dziecku nauka liter i liczb, rozróżnianie figur geometrycznych, odwzorowywanie szlaczków, wzorków czy wskazywanie elementów brakujących na obrazku. Uczeń rozpoczynający naukę w szkole powinien również wskazywać najważniejsze cechy przedmiotów oraz określać podobieństwa i różnice. Zadania kreatywne doskonalące spostrzegawczość i percepcję wzrokową będą nieocenioną pomocą dla małego człowieka.

Litera do litery. Gra edukacyjna

3. Rozbudzaj ciekawość świata

Przekonanie, że świat jest fascynujący, ułatwia naukę. Jeśli szkoła nie stłumi wewnętrznej motywacji ucznia do poznawania świata, będzie mógł on z powodzeniem zdobywać wiedzę, łącząc dotychczasowe doświadczenia z nowymi informacjami i zdobywając w ten sposób kolejne kompetencje. Dzięki pokazywaniu dziecku, w jaki sposób wykorzystać wiedzę w praktyce, kształtujemy u niego również praktyczne umiejętności cenione w dorosłym życiu.

Warto zadbać o to, by wiedza o świecie była podana w ciekawy sposób, zarówno pod względem formy, jak i treści. Zamiast klasycznych, encyklopedycznych materiałów, lepiej zaproponować ciekawostki z atrakcyjnymi pytaniami, zagadki oraz gry planszowo-quizowe dostosowane do wieku dziecka, które będą rozbudzać jego zainteresowanie światem.

Świat. Gra edukacyjna

4. Wspieraj rozwój społeczno-emocjonalny

Dziecko zdobywa kompetencje społeczne i emocjonalne stopniowo, powoli bowiem dojrzewa jego układ nerwowy, odpowiedzialny m.in. za siłę reakcji emocjonalnych. Dzięki interakcjom z dziećmi i dorosłymi mały człowiek uczy się również norm społecznych, umiejętności nawiązywania i podtrzymywania kontaktów, rozpoznawania i wyrażania własnych potrzeb oraz szanowania cudzych granic i spojrzenia na świat.

Warto stwarzać więc małemu człowiekowi różne sytuacje, dzięki którym będzie uczył się czekania na swoją kolej, ustalania i przestrzegania zasad, wygrywania oraz radzenia sobie z porażką. Można to robić zarówno podczas aktywności na placu zabaw, jak i podczas gier edukacyjnych, zespołowych i rodzinnych.

5. Akceptuj uczucia dziecka i wspieraj je w trudnych momentach

Rozpoczęcie nauki w szkole to duża zmiana. Troska i akceptacja uczuć, m.in. tęsknoty za przemijającymi wakacjami czy przedszkolem wesprze dziecko w trudnym doświadczeniu zmiany. Mały człowiek będzie czuł, że ma prawo doświadczać różnych uczuć, nie tylko miłych. Bagatelizowanie uczuć sprawi, że dziecko poczuje się samotne. Lepiej zadbać o bezpieczną atmosferę, w której bez pośpiechu przygotuje się ono do nowego wyzwania. Zaangażowanie ucznia w kompletowanie wyprawki, możliwość samodzielnego zdecydowania, które przybory wybrać, dodadzą mu pewności siebie i zapewnią poczucie sprawstwa.

Autorka:
Monika Biaduń – pedagog, absolwentka doktoranckich studiów pedagogicznych, recenzentka merytoryczna publikacji edukacyjnych dla dzieci. Zwolenniczka holistycznego podejścia do rozwoju dziecka i pasjonatka metod edukacji alternatywnej. Entuzjastka kreatywnych zabaw, które rozbudzają dziecięce zainteresowania i wyobraźnię oraz wspierają samodzielne myślenie.

Bibliografia:
Minge N., Minge K., Jak wspierać rozwój dziecka w wieku 6–13 lat?, Edgard, Warszawa 2013.
Sobkowiak M., Jak wspierać rozwój przedszkolaka?, Edgard, Warszawa 2019.