Ćwiczenia grafomotoryczne dla dzieci

Czym jest grafomotoryka?

Grafomotoryka to umiejętność pisania i rysowania. Polega na skoordynowaniu ruchów ręki: ramienia, dłoni i palców. Jest więc ściśle powiązana z rozwojem fizycznym dziecka. Sprawność ruchowa przejawiająca się m.in. w umiejętności utrzymania równowagi oraz płynności ruchów wpływa na sprawność manualną. Zatem ćwiczenie motoryki dużej (ekspresja ruchowa całego ciała) oraz motoryki małej (dłoni i palców) od wczesnego dzieciństwa ma ogromne znaczenie dla rozwoju umiejętności pisania w okresie wczesnoszkolnym. 

Dlaczego grafomotoryka jest tak ważna i jakie ćwiczenia grafomotoryczne można wykonać z dzieckiem w domu?

Wspieranie dzieci w rozwoju grafomotorycznym jest bardzo ważne. Nie chodzi bowiem wyłącznie o estetykę czy czytelność zapisu. Badania pokazują, że uczniowie z trudnościami w technice pisania i rysowania mogą mieć kłopoty z pisownią ortograficzną i interpunkcją, problemy z przepisywaniem zadań z tablicy i notowaniem, co z kolei może utrudniać zdobywanie wiedzy i zniechęcać do szkoły i nauki w ogóle.

Grafomotoryka wymaga przede wszystkim dobrej ogólnej sprawności ruchowej, rozwiniętej motoryki małej, koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz percepcji wzrokowej. Poniżej znajdują się przykłady zabaw rozwijających każdą z tych sfer.

Ćwiczenie motoryki dużej (ogólnej sprawności ruchowej)

•    ćwiczenia równoważne, np. chodzenie stopa za stopą po krawężniku, stanie i skakanie na jednej nodze, jazda na rowerze, rolkach
•    skakanie na skakance
•    pływanie
•    wspinanie
•    pokonywanie torów przeszkód
•    zabawy z piłką i woreczkami gimnastycznymi

Ćwiczenie motoryki małej (sprawności manualnej)

•    lepienie z plasteliny, gliny lub mas plastycznych
•    malowanie palcami, pędzelkiem, gąbką
•    ugniatanie ciasta, odrywanie szypułek owoców, wykrawanie foremkami ciastek
•    gra na instrumentach lub naśladowanie ruchów gry
•    wycinanie elementów z papieru i wyklejanie z nich obrazów
•    wydzieranie z papieru
•    zabawy stempelkami
•    składanie obiektów z papieru, np. samolotów
•    nawlekanie koralików
•    przewlekanie sznurowadeł przez dziurki
•    obrysowywanie kształtów i pisanie liter oraz wyrazów bez odrywania ręki
•    rysowanie linii przez łączenie punktów lub kolejnych cyfr
•    pogrubianie zaznaczonego konturu


Bazgraki

Ćwiczenie koordynacji oko–ręka

•    jednoczesne malowanie obydwoma rękami na dużych arkuszach papieru
•    malowanie dużych płaszczyzn palcami, pędzlami lub wałkami
•    rysowanie w powietrzu
•    kreślenie linii, figur, liter, cyfr na tackach z piaskiem lub kaszą manną
•    kreślenie na kartce różnych rodzajów linii: pionowych, poziomych, ukośnych, falistych
•    zamalowywanie małych przestrzeni, np. figur na obrazku
•    rysowanie szlaczków w liniaturze
•    układanie puzzli
•    budowanie wieży z klocków
•    rzucanie do celu

Układanki malucha

Ćwiczenie percepcji wzrokowej (umiejętności dostrzegania i rozpoznawania kształtów)

•    wyszukiwanie wśród kilku obrazków jednego różniącego się szczegółem lub dwóch takich samych
•    wyszukiwanie szczegółów, którymi różnią się dwa podobne obrazki
•    dorysowywanie brakujących elementów
•    odwzorowywanie kształtów, figur i szablonów

Rysuję i zgaduję | Piszę i zmazuję

Jak wspomagać rozwój grafomotoryczny dziecka?

Najważniejszym elementem treningu grafomotorycznego jest zabawa. Warto więc zadbać o swobodną atmosferę oraz zapewnić dziecku jak najwięcej różnorodnych materiałów do ćwiczeń: flamastry, mazaki, kredki, a także ołówki, kredę, plastelinę, glinę, węgiel czy kolorowe długopisy. Ćwiczenia dobrze rozpocząć od rysowania w powietrzu, najlepiej w płaszczyźnie pionowej (np. na kartce papieru przyczepionej do ściany lub folii rozciągniętej między drzewami), a następnie przejść do malowania na dużych powierzchniach w płaszczyźnie poziomej, a potem do mniejszej kartki. Pisanie w liniaturze powinno być ostatnim etapem ćwiczeń.

Warto pamiętać, że pierwszym i najlepszym treningiem dla maluchów są przede wszystkim czynności samoobsługowe, takie jak jedzenie, mycie zębów, czesanie się, wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików czy zamka błyskawicznego. Dzięki tym prostym aktywnościom dzieci nie tylko ćwiczą małe rączki, lecz także zyskują samodzielność oraz pozytywne przekonanie o własnej sprawczości.

Bibliografia:
Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna, Kraków 2012.
Rafał-Łuniewska J., Propozycje ćwiczeń do wykorzystania w pracy z dzieckiem z grupy ryzyka dysleksji w edukacji wczesnoszkolnej, ORE, https://www.ore.edu.pl/wp-content/plugins/download-attachments/includes/download.php?id=6254, data dostępu 10.04.2020.

Autorka:
Monika Biaduń – pedagog, absolwentka doktoranckich studiów pedagogicznych, recenzentka merytoryczna publikacji edukacyjnych dla dzieci. Zwolenniczka holistycznego podejścia do rozwoju dziecka i pasjonatka metod edukacji alternatywnej. Entuzjastka kreatywnych zabaw, które rozbudzają dziecięce zainteresowania i wyobraźnię oraz wspierają samodzielne myślenie.