- today
- label Inspiracje
- favorite 0 polubień
- remove_red_eye 81 odwiedzin
- comment 0 komentarzy
Spis treści
1. Czym jest mindfulness?
2. Mindfulness dla dzieci – dlaczego to dobry pomysł?
3. Zajęcia mindfulness dla dzieci – kiedy i jak zacząć?
4. Karty mindfulness, czyli jak ćwiczyć uważność u dzieci
Współczesny świat przytłacza nas ogromem bodźców, dostarcza coraz więcej powodów do stresu i domaga się stałego zwiększania tempa życia. Te problemy nie omijają także najmłodszych, którym trudno radzić sobie z przytłoczeniem. Wsparciem może być trening uważności dla dzieci. Czym jest i jak wygląda mindfulness dla dzieci?
Czym jest mindfulness?
Mindfulness to termin wywodzący się z języka angielskiego, dosłownie przetłumaczony znaczy „pełnia umysłu”, „pełna świadomość”, lecz najczęściej używa się takich określeń, jak: „uważność”, „uważność mentalna” „uważna obecność”, „świadoma obecność”, „przejrzysta świadomość”.
Mindfulness to pewna grupa technik wspierających zdrowie psychiczne, które polegają na świadomym skupianiu uwagi na chwili obecnej, tj. na swoich emocjach, odczuciach w ciele i na najbliższym otoczeniu. Kluczowa jest tutaj otwartość na to, co dzieje się „tu i teraz” i postawa wolna od oceniania własnych stanów mentalnych. Tak rozumiane mindfulness upowszechniło się pod koniec lat 70. ubiegłego wieku za sprawą Jona Kabat-Zinna, który w University of Massachusetts Medical Center zapoczątkował program interwencji psychologicznej pod nazwą Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR). Od tego czasu techniki mindfulness cieszą się stale rosnącym zainteresowaniem badaczy różnych dziedzin, psychologów, psychoterapeutów, pedagogów czy po prostu osób stosujących różne samopomocowe techniki do poprawy swojego stanu psychicznego. Mindfulness staje się coraz popularniejszym elementem profilaktyki zdrowia psychicznego, jest również techniką chętnie polecaną dzieciom i młodzieży jako sposób na pielęgnowanie higieny psychicznej. Dlaczego trening uważności dla dzieci to dobry pomysł? Jakie korzyści może przynieść naszym pociechom?
Mindfulness dla dzieci – dlaczego to dobry pomysł?
Technika mindfulness wyrasta z założenia, że możemy świadomie sterować swoją uwagą i kierować ją w stronę przeżywania bieżącej chwili. Dzięki temu jesteśmy w stanie kontrolować swoje reakcje na stres i nieprzyjemne zdarzenia, lepiej rozumieć, a w konsekwencji także – regulować swoje emocje. Praktykowanie uważności przynosi także wiedzę na temat przyczyn i skutków poszczególnych stanów emocjonalnych i pozwala lepiej się nimi opiekować w przyszłości. Sednem treningu uważności powinna być jednak pełna akceptacja tego, co w danej chwili pojawia się w polu uwagi, wrażliwość i empatia okazywana samemu sobie. Takie techniki, chodź brzmią nieco skomplikowanie, mogą z powodzeniem być stosowane przez dzieci. Oczywiście, ich szczegółowy przebieg musi być dopasowany do momentu rozwojowego małego człowieka, lecz podstawy mindfulness dla dzieci można już prezentować przedszkolakom od 4. roku życia.
Badania naukowe odnotowują liczne zalety, jakie przynosi młodzieży i dzieciom trening uważności. Oto wybrane z nich:
• obniżenie poziomu stresu i napięcia, redukcja dolegliwości napięciowych czy bólowych w ciele wywołanych właśnie stresem, wsparcie w walce ze stresem szkolnym wśród dzieci,
• wsparcie w leczeniu i profilaktyce zaburzeń lękowych oraz depresyjnych,
• wzrost koncentracji i zdolności do skupiania uwagi, co wpływa pozytywnie na sukcesy edukacyjne dzieci i młodzieży oraz daje im motywację do dalszej nauki, nie tylko w szkole,
• lepsza jakość snu,
• mniejszy poziom zmęczenia i znużenia codziennością,
• zmniejszenie impulsywności i agresji u dzieci, które wcześniej nie radziły sobie ze stresem i regulacją emocji, nauka zajmowania się sobą i troszczenia się o siebie samego niweluje także napięcia i agresję wywołaną potrzebą zwrócenia na siebie uwagi otoczenia, u dzieci wzrasta także poczucie bycia zaopiekowanym i zrozumianym,
• wzrost samoświadomości, lepsze rozumienie siebie i innych, większa empatia i pogłębione kompetencje społeczne, poprawa jakości pracy w grupie, silniejsze poczucie przynależności do grupy i odpowiedzialności za wspólnotę,
• budowanie cierpliwości oraz wdzięczności,
• unikanie destrukcyjnych schematów myślowych (także w przyszłości), np. „nigdy nic mi się nie udaje”, „to na pewno moja wina”,
• lepsze strategie walki ze stresem oraz większa świadomość własnego zdrowia psychicznego w przyszłości: w nastolęctwie i dorosłym życiu.
Co więcej, badania pokazują, że dzięki wprowadzeniu treningów mindfulness dla dzieci w domach czy placówkach edukacyjnych polepszył się ogólny stan psychiczny rodziców i nauczycieli. Słowem, mindfulness okazał się przydatnym narzędziem także dla osób towarzyszącym dzieciom na co dzień, skutecznie wspiera je w walce ze stresem i wypaleniem (rodzicielskim, zawodowym) oraz jest okazją do pogłębiania empatii wobec samych siebie i wobec najmłodszych.
Zajęcia mindfulness dla dzieci – kiedy i jak zacząć?
Podstawy treningu uważności dla dzieci można wprowadzać nawet w wieku przedszkolnym, między czwartym a szóstym rokiem życia. Czterolatki dysponują już wystarczającą świadomością i kontrolą ruchu, by wykonywać proste gry i zabawy mindfulness. No właśnie: gry i zabawy! Zajęcia mindfulness dla dzieci, zwłaszcza młodszych, nie mogą być po prostu kopią ćwiczeń znanych dorosłym. Należy tutaj wziąć pod uwagę charakterystyczne dla przedszkolnego okresu rozwoju poznawczego dziecka cechy, takie jak potrzeba ruchu, krótszy czas koncentracji, myślenie prelogiczne i brak pełnej zdolności do nazywania procesów myślowych.
Dlatego początki treningu uważności dla dzieci powinny przede wszystkim być związane z ćwiczeniami fizycznymi oraz dostarczać najmłodszym dodatkowych atrakcji i rekwizytów. Przedszkolak z chęcią wcieli się w rolę pszczółki, kotka czy pancernika, poszybuje w wyobraźni niczym piękny latawiec, poobserwuje swoje dłonie i stopy czy wykona rysunki. Dzięki temu nawet najmłodsze przedszkolaki zdobędą podstawowe narzędzia do obserwacji siebie, kierowania uwagi do wewnątrz i nazywania swoich emocji. Będą mogły także nauczyć się akceptującego, pozbawionego ocen stosunku do własnego świata przeżyć.
Im starsze dziecko, tym bardziej skomplikowane ćwiczenia możemy mu oferować, a więc takie, które wymagają zwiększonego wysiłku poznawczego i mniej wiążą się z aktywnością ruchową. Trening uważności dla dzieci każdorazowo należy dostosowywać do ich wieku, potrzeb, nastroju czy możliwości. Niezależnie od stopnia zaawansowania, praktyka mindfulness może stanowić dla dziecka ważny zasób na przyszłość, sprawdzony sposób radzenia sobie z trudami codzienności i własnymi emocjami.
Karty mindfulness, czyli jak ćwiczyć uważność u dzieci
Wśród narzędzi znacznie ułatwiających trening uważności z dzieckiem znajdują się między innymi karty mindfulness od Kapitana Nauki. Zostały stworzone z myślą o dzieciach od 4. roku życia, chociaż z pewnością spodobają się wszystkim, małym i dużym, niezależnie od wieku.
Na trening uważności nigdy przecież nie jest za późno! Kapitanowe karty mindfulness dla dzieci to pakiet aż 50 pięknie ilustrowanych, dwustronnych kartoników z wszechstronnymi ćwiczeniami. Na przedniej stronie znajdują się atrakcyjne dla dziecka rysunki, które mogą zachęcić i zainspirować do zabawy. Na odwrocie widnieją przyjazne i zrozumiałe dla przedszkolaka opisy, wspierające go w poprawnym wykonywaniu zadań. Ogromną wartością Kapitanowych kart jest różnorodność oferowanych ćwiczeń, do wyboru są m.in.: aktywności ruchowe, ćwiczenia oddechowe, sesje relaksacyjne, wizualizacje, prace plastyczne i wiele innych. Karty mindfulness od Kapitana Nauki zaskoczą dzieci także pomysłowością poleceń. Skradaj się niczym kot, namaluj obrazki wodą, narysuj swoją wyjątkową mapę wdzięczności, wyobraź sobie, że Twoje dłonie to żarówki… – a to jedynie wybrane przykłady!
Karty do treningu uważności z dzieckiem powstały również w celu wspierania rodziców czy osób pracujących zawodowo z dziećmi. Polecamy je zarówno do domu, jak i przedszkola, szkoły czy gabinetu psychologicznego. Treść poszczególnych ćwiczeń została stworzona przez Małgorzatę Kulikowską, pedagog i certyfikowaną trenerkę uważności dla dzieci, a do pakietu dołączono poręczną i treściwą instrukcję. O przyjemne, ciepłe i zachęcające do zabawy ilustracje zatroszczyła się Katharina Kozak. Karty zostały w całości wyprodukowane w Polsce.
Źródła:
A. Dębska, B. Jacennik, Programy nauczania uważności dla dzieci i młodzieży – z perspektywy szkolnictwa polskiego, „Przegląd Badań Edukacyjnych” 2016, nr 23, s. 195–210.
A. Gregorek, Mindfulness – trening uważności dzieci i młodzieży w profilaktyce cyberprzemocy, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2018, nr 566 (1), s. 30–38.
W. Klon, K. Waszyńska, Mindfulness w pracy z dziećmi i młodzieżą, „Studia Edukacyjne” 2020, nr 57, s. 103–117.
M. Williams, D. Penman, Mindfulness. Trening uważności, przedmowa Jon Kabat-Zinn, tłum. K. Zimnoch, Warszawa 2023 (wyd. 3).
Komentarze (0)